یکی از مهم ترین اقدامات در زمان نصب موتورخانه، لوله کشی موتورخانه است. همه شما کم و بیش با موتورخانه آشنایی دارید و می دانید تمامی تجهیزاتی که برای تهیه آب گرم یا سرد در یک ساختمان مورد نیاز هستند در این بخش قرار می‌گیرد. همچنین سیستم های گرمایش و سرمایش نیز در ساختمان های بزرگ در این قسمت تعبیه شده‌اند؛ به همین دلیل است که این بخش در هر ساختمان بسیار مهم است. با این حال مهم‌تر از آن، لوله کشی موتورخانه شوفاژ است و دلیل اهمیت آن است که کمترین نشتی یا اشتباه در نصب و مسیریابی لوله می‌تواند عملکرد کل موتورخانه را تحت‌الشعاع قرار دهد.
همین میزان اهمیت است که باعث می‌شود توصیه ما به شما این باشد حتماً برای احداث یا بازسازی موتورخانه خود، از متخصصان تحصیل کرده و با تجربه بخواهید تا به شما در این راه کمک کنند. مجموعه توانار، حاضر به ارائه هرگونه خدمات در زمینه تأسیسات، از مشاوره تا اجرا، است.
اگر به لوله کشی موتورخانه نیاز دارید، تماس بگیرید
انواع لوله‌کشی موتورخانه ساختمان
زمانی که صحبت از لوله کشی موتورخانه به میان می‌آید، تنوع بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد. معیار های مختلفی را باید در نظر گرفت و هر کدام از این ملاک ها بر اساس فاکتور های مختلفی انجام می شود. آنچه در ادامه می خوانید توضیح مختصر ولی جامعی در زمینه هر کدام از فاکتور هایی است که این طبقه‌بندی ها را شامل می‌شود.
شکل ظاهری لوله ها
شکل ظاهری لوله ها بسته به نحوه تولید آن‌ها به دو بخش بدون درز یا مانیسمان و لوله های درزدار یا جوشی تقسیم می‌شود. لوله های مانیسمان از جمله تجهیزاتی هستند که در آن ها هیچ‌گونه درزی وجود ندارد. در واقع هنگام ساخت، یک میله به قطر مورد نظر تهیه شده و سپس درون آن تخلیه می شود. در مقابل لوله های جوشی از یک ورق تشکیل شده اند که به وسیله جوشکاری دو طرف آن به یکدیگر متصل شده اند. قطعاً در موتورخانه بهترین گزینه، لوله های بدون درز است تا احتمال نشتی کاهش پیدا کرده و موجب خسارات بعدی نشود.
استاندارد لوله
هنگام تولید لوله برای لوله کشی موتورخانه شوفاژ لازم است استاندارد های خاصی مدنظر گرفته شود. این استاندارد ها را سازمان های نظارتی متفاوتی تأیید می‌کنند و پس از تولید مهر تأییدی بر آن می زنند. روسیه، انگلستان، ژاپن و امریکا از جمله کشور هایی هستند که تأییدیه سازمان نظارتی آن ها بسیار پرکاربرد است و اغلب لوله ها به تأیید این کشورها باید برسند تا قابل اعتماد باشند.
آلیاژ استفاده شده در لوله
لوله هایی که در لوله کشی موتورخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌توانند از متریال مختلفی تولید شده باشند که هر کدام ویژگی ها و کاربرد های منحصر به فردی دارند. به صورت کلی این لوله ها در یکی از چهار دسته زیر قرار می‌گیرند:
- لوله های فولادی: از جمله لوله هایی که در این دسته قرار می گیرند نوع فولاد سیاه و گالوانیزه هستند. لوله های سیاه نیاز به این دارند که با یک لایه رنگ ضدزنگ شوند تا بتوان از آن ها برای سیستم گرمایش و سرمایش استفاده کرد. لوله های گالوانیزه که رنگی نقره‌ای دارند بیشتر در لوله های آب سرد و گرم استفاده می شوند تا میزان هدر رفت انرژی کاهش پیدا کند.
- لوله های فلزی: این دسته نیز خود به دو نوع آهنی و غیر آهنی تقسیم می‌شود. نمونه های فلزی از قدیم مورد استفاده بوده است؛ اما به دلیل معایب زیادی که دارد این روزها کمتر از آن ها استفاده می‌شود. وزن بالا، خوردگی زیاد و افت فشار از جمله این معایب هستند.
- لوله های غیر فلزی: انواع آلیاژ هایی که در این دسته استفاده می شود شامل پروپیلن، فایبر گلاس یا پی وی سی هستند که به تازگی توانسته اند نقص های لوله های فلزی را جبران کنند.
- لوله های پلیمری: این دسته که از جمله لوله های بسیار پر مصرف است، در مقابل خوردگی بسیار مقاوم است و کمتر دچار رسوب می‌شود.
سایز و ضخامت لوله
بسته به نیاز خود در لوله کشی موتورخانه می‌توانید از انواع لوله هایی استفاده کنید که دارای ضخامت ها و اندازه های متنوعی هستند. هرکدام از این اندازه ها متناسب با کاربردی خاص در موتورخانه هستند. سایز لوله ها بر اساس قطر از 0.5 اینچ شروع شده و تا 8 اینچ ادامه دارد؛ اما برای ضخامت باید آن ها را در سه دسته استاندارد، سنگین و فوق سنگین تقسیم بندی کرد.
مراحل لوله کشی موتورخانه ساختمان
لوله کشی موتورخانه شوفاژ باید بر اساس مراحلی از پیش تعیین شده انجام شود. فراموش نکنید که قلب هر ساختمان موتورخانه آن است و به همین دلیل لازم است تمهیدات مناسبی برای آن در نظر گرفته شود. ما در این قسمت گام های مختلف برای رسیدن به یک موتورخانه با عملکرد بهینه را برای شما شرح خواهیم داد.
گام اول : نقشه دقیق موتورخانه را رسم کنید
لوله هایی که در موتورخانه قرار دارند، باید با دقت تمام در جای خود قرار بگیرند و قبل از هر کار باید مسیر، طول و قطر هر لوله را در نظر داشته باشید. برای این کار اولین گام این است که نقشه دقیقی از محل قرارگیری لوله ها تهیه کنید و سپس بر اساس آن اقدام به تهیه لوله یا باقی موارد کنید. اینکه هر کدام از این لوله ها کجا باید قرار داده شوند، چه فاصله ای از یکدیگر داشته باشند، دیگ بخار و کلکتور در کجا هستند و مواردی از این دست حتماً باید در نقشه لحاظ شود.
گام دوم : متریال مناسب را انتخاب کنید
در این مرحله باید بر اساس نیاز لوله کشی موتورخانه خود، بهترین نوع لوله را انتخاب کنید تا کارایی آن بهتر باشد. امروزه بهترین گزینه برای موتورخانه ساختمان ها لوله های فولادی است. در لوله های آب گرم و سرد اغلب از لوله گالوانیزه استفاده می شود؛ زیرا مقاومت بسیاری دارند.
گام سوم : قرار دادن تجهیزات اصلی موتورخانه
در این گام باید ابتدا دیگ چدنی را در محل مورد نظر و فونداسیونی که از قبل تهیه شده قرار داده و سپس منبع آب گرم را نصب کنید. پس از آن باید با کمک یک نبشی فلزی منبع انبساط را بالاتر از باقی تجهیزات تعبیه کنید. اکنون وقت لوله کشی موتورخانه شوفاژ است. در این مرحله باید طبق نقشه از پیش تعیین شده اقدام کنید و سعی کنید هر لوله را به نحوی در جای خود قرار دهید که فاصله مناسبی با یکدیگر داشته باشند. برای هر لوله از رنگ خاصی استفاده کنید تا دسترسی و تشخیص هر کدام به سهولت انجام شود.
گام چهارم :عایق بندی لوله ها
برای اینکه مطمئن باشید در طی سال هیچ گونه هدر رفت انرژی رخ نخواهد داد باید لوله ها را عایق‌کاری کنید. می توانید از فوم های آلی مانند پلی اتیلن یا پلی استایرن استفاده کنید. در صورت عدم دسترسی به این فوم ها از موادی مانند پشم شیشه یا پشم سنگ بهره ببرید تا به دلیل مسیر طولانی این لوله ها از اتلاف انرژی جلوگیری کنید.
گام پنجم : نصب کلکتور
کلکتور ها یکی از تجهیزات اصلی هستند که به شما کمک می‌کنند هر مسیر لوله را در جای خود قرار دهید، از افت فشار جلوگیری می‌کنند و به لوله کشی موتورخانه ترتیب و نظم می بخشند. کلکتور های رفت و برگشت شامل لوله اصلی هستند که انشعابات زیادی روی آن ایجاد شده و لوله ها به این انشعابات متصل هستند.
گام ششم : آزمایش موتورخانه
پس از اینکه همه لوله ها و تجهیزات را در جای خود نصب کردید، باید برای هواگیری اقدام کنید و مطمئن شوید که همه چیز در بهترین و ایده‌آل ترین حالت قرار دارد. پس از هواگیری باید در زمینه فشار و نشت آب آزمایشاتی انجام دهید تا از عملکرد درست موتورخانه مطمئن شوید.
همه چیز درباره موتورخانه
صفر تا 100 موتورخانه
نکات مهم لوله کشی موتورخانه ساختمان
مراحل لوله کشی موتورخانه شوفاژ را که در بخش قبلی خواندید از گام‌های اصلی و لازم برای شروع به کار یک موتورخانه بود؛ اما لازم است برخی از نکات را نیز به یاد داشته باشید تا بتوانید مطمئن شوید همه امور به‌خوبی انجام شده‌اند. اولین و مهم‌ترین نکته را یک بار در طی مراحل بالا ذکر کردیم، اکنون برای تأکید بر اهمیت آن دوباره متذکر می‌شویم که منبع انبساط باز باید در بالاترین قسمت موتورخانه نصب شود. در ضمن فراموش نکنید هنگام لوله‌کشی نباید لوله‌ها را در یک قسمت متراکم کنید. در این صورت تعمیر و تعویض با مشکل روبه‌رو می‌شود.
حتماً در لوله کشی موتورخانه دقت کنید فاصله لوله‌ها از سطح زمین استاندارد باشد. در واقع باید آن‌ها در محلی نصب شده باشند که هم برای اضافه کردن تجهیزات دیگر در آینده جای مناسب وجود داشته باشد و هم برای دسترسی دچار مشکل نشوید. نه لوله‌ها را به سطح زمین نزدیک کنید نه ارتفاع به حدی باشد که سر شما با آن برخورد کند. فراموش نکنید که مسیر تردد برای دسترسی به لوله به‌هیچ‌عنوان مسدود نباشد. بدین ترتیب اپراتور و تعمیرکار در صورت نیاز به‌خوبی می‌توانند کار خود را انجام دهند.
نقشه لوله کشی موتورخانه
قبل از هر اقدامی باید بدانید برای نقشه‌کشی در زمینه لوله کشی موتورخانه شوفاژ می‌توانید از نرم افزارهایی استفاده کنید که برای این کار وجود دارند؛ اما آنچه اهمیت دارد این است که بدانید برای نقشه لوله کشی موتورخانه شوفاژ باید نکات بسیار زیادی را در نظر بگیرید. ما در زمینه اهمیت این کار در قسمت قبل توضیح دادیم؛ اما باید نکات بسیاری را بدانید تا نقشه شما بادقت ترسیم شود.
برای ترسیم نقشه لوله‌کشی ابتدا خطی در پایین صفحه رسم می‌کنند. این خط که نشان دهنده کف موتورخانه است محلی بوده که فونداسیون و تجهیزات روی آن رسم می‌شوند. خط سقف موتورخانه نیز خطی است که مانند خط کف ترسیم می‌شود، با این تفاوت که در قسمت بالایی برگه آن را ترسیم می‌کنیم. تجهیزاتی مانند منبع انبساط که باید در بالا قرار گیرد را روی خط بالایی نشان می‌دهند.
از طرفی هنگامی که نقشه و تجهیزات را ترسیم می‌کنید، باید دقت کنید که فضای کافی برای دسترسی را در نقشه لحاظ کنید؛ زیرا ممکن است به تعمیر موتورخانه یا تعویض قطعات نیاز داشته باشند. بر همین اساس در نقشه لوله کشی موتورخانه باید فواصل معینی را در نظر بگیرید. به عنوان مثال باید بین دیگ بخار و دیوار حدود 1 و نیم متر فاصله بگذارید.
این در حالی است که فاصله منبع و دیوار باید 50 سانتی‌متر در نظر گرفته شود. محور پمپ‌ها باید 1 متر با یکدیگر فاصله داشته باشند و اگر چندین دیگ بخار نصب می‌کنید هر کدام از هم دیگر 1 و نیم متر دور باشند. برای اینکه بتوانید مسیرهای رفت و آمد را به درستی تنظیم کنید باید مبنا را بزرگ‌ترین ابزاری در نظر بگیرید که قرار است در موتورخانه باشد.
جوشکاری لوله های موتورخانه
همان‌طور که پیش از این نیز ذکر کردیم، لوله های آهنی بدون درز بهترین گزینه برای استفاده در موتورخانه ساختمان محسوب می‌شود. برای جوشکاری لوله های موتورخانه نیز باید به نکات بسیار زیادی توجه داشته باشید تا مطلوب‌ترین نتیجه ممکن را به دست آورید. اولین و مهم‌ترین نکته این است که در نظر داشته باشید هنگام جوشکاری لوله کشی موتورخانه، گرمای بسیار زیادی به وجود می‌آید که می‌تواند بر ویژگی‌های اصلی لوله مانند مقاومت آن تأثیر منفی بگذارد.
نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است بتوانید به شیوه‌ای این کار را انجام دهید تا هم قسمتی که به‌عنوان ناحیه جوش شناخته شده است پوشیده شده و هم از کیفیت نتیجه کاسته نشود. از طرف دیگر باید در نظر داشته باشید که جوشکاری قوسی روی این لوله‌ها می‌تواند باعث ایجاد ترک در گالوانیزه شود. این ترک‌ها که در اثر نفوذ روی ایجاد می‌شود در قسمت گلویی جوش‌های گوشه‌ای بیشتر رخ می‌دهد. البته اگر فولاد شما ضخامت کمی دارد احتمال وقوع این ترک بسیار کمتر است.
برای گالوانیزه‌هایی که ضخامت زیادی دارند باید از SMAW استفاده کرد. در این صورت چون سرعت انجام عملیات جوشکاری کمتر و حرارت ایجاد شده بسیار بیشتر است، ترک کمتری مشاهده می‌شود. در ضمن می‌توانید هنگام جوشکاری مواد مصرفی را استفاده کنید که کمترین میزان سیلیسیم را داشته باشد.
عایق کاری لوله های موتورخانه
یکی دیگر از مهم‌ترین کارهایی که برای تجهیز یک موتورخانه باید در نظر بگیرید عایق کاری موتورخانه شوفاژ است. اولین و مهم‌ترین مطلبی که باید به آن اهمیت بدهید این است که دقت کنید موتورخانه شما در حال تأسیس بوده یا قرار است هنگام بازسازی موتورخانه آن را عایق‌کاری کنید.
اگر موتورخانه شما تازه‌تأسیس است، پس از اینکه مطمئن شدید هیچ‌گونه نشتی در آن وجود ندارد، باید لوله‌ها را با ضدزنگ بپوشانید و سپس برای عایق کاری آماده شوید. البته برای عایق‌کاری لوله کشی موتورخانه از متریال‌های مختلف دیگری نیز استفاده می‌شود که در قسمت‌های قبل به‌اختصار توضیح دادیم. اکنون به‌صورت کامل آن را برای شما شرح خواهیم داد.
عایق‌های الاستومری
برای عایق کاری لوله های موتورخانه می‌توانید از فوم‌های نرم و انعطاف‌پذیری استفاده کنید که چون از لاستیک‌های الاستومر تهیه شده‌اند به نام عایق‌های الاستومری نیز شناخته می‌شوند. البته این عایق‌ها چون نازک و انعطاف‌پذیر هستند در لوله کشی موتورخانه یا شوفاژخانه استفاده چندانی ندارند و بیشتر برای لوله‌های سرد از آن‌ها بهره می‌برند.
عایق‌هایی از پشم معدنی
این عایق‌ها که بیشتر از پشم سنگ هستند برای اینکه به یکدیگر بچسبند نیاز به رزین‌های ارگانیک دارند. این عایق‌ها خود از الیاف غیرارگانیک هستند و بدون رزین نتیجه اصلاً دلخواه نخواهد بود. این پشم‌ها در برابر حرارت بسیار مقاوم هستند و برای لوله‌ها از این مواد استفاده می‌شود. در ضمن این پشم‌ها مانند پشم‌شیشه بسیار منعطف هستند و به هر شکلی و در هر قسمتی از لوله را می‌توانند بپوشانند؛ در نتیجه از هدررفت انرژی نیز جلوگیری می‌کنند.
اگر در عایق کاری از پشم‌شیشه استفاده می‌کنید باید کانال یا لوله مخزن را کاملاً با یک لایه از پشم‌شیشه بپوشانید و پس از آن مقوای مخصوصی را روی عایق بچسبانید که برای یکدست شدن سطح عایق به کار می‌روند. در نهایت نیز سلفون را دورتادور لوله بکشید.
قیمت لوله کشی موتورخانه
اگر شما نیز اکنون در فکر لوله کشی موتورخانه خود هستید، حتماً جزو اولین سؤالاتی که برای شما مطرح می‌شود این است که چه مقدار باید هزینه کنید تا موتورخانه خود را تأسیس یا بازسازی کنید. بااین‌حال لازمه این کار این است که باید عوامل متعددی را بررسی کنید تا بتوانید قیمت را بررسی کنید. اینکه چه تعداد تجهیزات با چه ظرفیتی مورد نیاز است را باید در کنار هزینه حمل‌ونقل و هزینه نصب و راه‌اندازی در نظر داشته باشید.
از عوامل مؤثر دیگر حجم آبی است که برای ساختمان نیاز دارید. این که چه مقدار باید لوله برای آب و گرم تهیه کنید، حجم دیگ بخار، مشعل گازی یا منیع انبساط باز نیز از جمله مواردی هستند که باید در نظر بگیرید. البته اینکه چه تجهیزاتی نیاز دارید را نمی‌توانید به‌تنهایی برآورد کنید. بهتر است حتماً از یک متخصص یا کارشناس بخواهید تا برای شما این ابزار و حجم ظرفیتی آن را اندازه‌گیری کند.
دقت کنید تجهیزات مختلف موجود در موتورخانه قیمت‌های مختلفی دارند، بسته به ظرفیت موتورخانه و ساختمان تعداد آن‌ها متفاوت است و البته بسته به برند یا کارایی آن‌ها نیز هزینه نصبی که باید بپردازید می‌تواند متفاوت باشد. در کنار همه این موارد باید دقت کنید که علاوه بر هزینه خرید و نصب، هزینه طراحی موتورخانه و حمل‌ونقل را نیز باید محاسبه کنید. مجموع همه فاکتورهایی که گفته شد، قیمت لوله کشی موتورخانه است که باید برای تأسیس یا بازسازی بپردازید.
کلام آخر
موتورخانه‌‌ها (Mechanical room) مانند مغز یک ساختمان، پر از لوله‌هایی هستند که هر کدام وظیفه مخصوص به خود را دارند؛ به همین دلیل است که باید در اجرا، سرویس و نگهداری موتورخانه و لوله کشی موتورخانه دقت کافی را همراه کنید تا شاهد کارایی هرچه بیشتر سیستم گرمایش و سرمایشی ساختمان خود باشید. بهترین کار برای لوله کشی موتورخانه شوفاژ این است که با شرکت توانار تماس بگیرید و از آن‌ها بخواهید متناسب با شرایط شما، چه از لحاظ فضا و چه از نظر مالی، بهترین گزینه را پیشنهاد داده و تا انتهای مسیر در کنار شما بایستند.